چگونه خودفریبی را تشخیص دهیم؟

نکات کلیدی این مطلب:

• همه گاهی اوقات خود را گول می زنند و زمانی که تلاش می کنند اهداف مهم را دنبال کنند، مشکل ساز می شود.
• برای یک فرد دشوار است که با شکاف بین آنچه که هست و آنچه می خواهد باشد روبرو شود.
• ما می توانیم با دلسوزی به خود و تمایل به شروع دوباره بر خودفریبی غلبه کنند.

کلینیک روانشناسی و مددکاری آوان – من تعداد دفعاتی را که به خودم قول داده ام از دست داده‌ام. مثلا با خودم می‌گویم: «به نظر کتاب خوبی است! من آن را حتما می خوانم.» حتی اگر هر روز یک کتاب بخوانم، هرگز نمی‌توانم تمام کتاب‌هایی را که به خودم قول می‌دهم بخوانم.

با کی شوخی می کنم؟ مهمتر از آن، چرا به خودم درباره آنچه فکر می کنم می توانم انجام دهم، دروغ می گویم؟

من می توانم از این واقعیت که من در این چالش تنها نیستم کمی آرامش داشته باشم. بیش از نیمی از دانشجویان دکترا هرگز دکترای خود را به اتمام نمی رسانند. آنها انگیزه شروع را دارند و قصد دارند تا دوره تحصیلی خود را به پایان برسانند، اما اقدامات آنها در نهایت با اهداف اعلام شده آنها کاملاً متفاوت است.

وقتی صحبت از سلامتی ما می شود، خودفریبی به یک مشکل بسیار جدی تر تبدیل می شود. من اغلب از مراجعین می شنوم که می گویند: “سیگار را ترک می کنم و دیگر نمی کشم!” یا “من قرار است هر روز 15 دقیقه پیاده روی کنم.” بسیاری از آنها پیروی می کنند و تغییرات بزرگی ایجاد می کنند، اما برای برخی، این تعهدات خودفریبنده هستند.

چرا به خودمان دروغ می گوییم؟

یکی از اصول اصلی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، نقشی است که ارزش‌های شخصی در انگیزش دارند. وقتی می‌توانیم با قدرت و قاطعیت بگوییم «این چیزی است که من برای آن تلاش می‌کنم»، این قدرت را داریم که در چالش‌ها و مشکلات به پیشروی ادامه دهیم. اما زمانی که ارزش‌های ما به وضوح تعریف نشده باشند یا به شدت حفظ شوند، ما در تعهدات خود دچار تزلزل می‌شویم و با انگیزه خود مبارزه می‌کنیم.

حقیقت سخت اینجاست که رشد شخصی تنها انگیزه ما نیست. ما میل شدید به راحتی داریم. به طور خاص، ما می خواهیم احساس خوبی داشته باشیم و ظاهر خوبی داشته باشیم، که اغلب برای ما بسیار مهمتر از انجام کارهای خوب و مطابق با ارزش هایمان است.

وقتی انتظاراتی غیر واقعی از خودمان در نظر می گیریم، تا حدی ناشی از تمایل ما به ظاهر خوب است. ما ایده خودسازی، موفقیت و کمال را دوست داریم. ما تصور می کنیم که دیگران ما را تشویق می کنند و به دستاوردهای ما افتخار می کنند. تایید، منیت ما را تغذیه می‌کند و به ما کمک می‌کند این تظاهر را حفظ کنیم که می‌خواهیم یک کسب‌وکار راه بیندازیم، کتاب بنویسیم یا… .

چگونه خودفریبی را تشخیص دهیم؟

آب و هوا برنامه های شما را لغو می کند. وقتی برای کاری واقعا مهم موضع می گیرید، کمی باران مانع شما نمی شود. گرما، سرما، برف، باد یا رطوبت هم مانع نخواهند بود. اگر باید برنامه هایتان را با چیزی که کمی ناخوشایند است، مانند آب و هوا لغو کنید، به خودتان دروغ می گویید.

برنامه ای ندارید. این باید واضح باشد، اما اغلب اینطور نیست. کاهش وزن، خوش اندام شدن، نوشتن کتاب یا راه اندازی یک کسب و کار فقط اتفاق نمی افتد. تحصیل و یا ترمیم یک رابطه شکست خورده نیز به خودی خود انجام نمی شود. باید برنامه داشته باشید، حتی بهتر از یک برنامه داشتن مشاور یا راهنمایی است که شما را با برنامه ای که موفقیت آن ثابت شده است پیش می برد.

خودت را نمی شناسی. آیا می دانید ذهن شما چه نوع داستان هایی در مورد اینکه چه کسی هستید برای شما تعریف می کند؟ ذهن شما مجموعه‌ای از روایت‌ها را ایجاد می‌کند که به شما می‌گوید که چه کسی بودید، چه کسی هستید و قرار است چه کسی شوید. نکته اینجاست، هیچ یک از این روایات مفید نیستند. در بیشتر موارد، این روایات به توجیه مبارزات شما و محافظت از نفس شما کمک می کند. ما باید این افکار خودکار را دریابیم و توجه خود را به فردی که باید تبدیل شویم و مسیری که می خواهیم طی کنیم تا به هدف برسیم متمرکز کنیم.

قدرت انتخابی ضعیفی دارید. اگر می توانستید انتخاب کنید که همین الان یک کیک شکلاتی با چای برای شما بیاورند یا اینکه بعدا دو کیک شکلاتی با چای بیاورند، کدام را انتخاب می کردید؟. این بخش از خرد حاصل از تحقیقات دانشگاه استنفورد در دهه 1970 می باشد که هنوز هم صادق است. افرادی که انتخاب آگاهانه ای برای به تاخیر انداختن رضایت دارند، تقریباً در هر کاری که در زندگی انجام می دهند موفق تر هستند. به تعویق انداختن رضایت، مانند هر چیز دیگری در زندگی مهارتی است که می توانید یاد بگیرید.

شما گزینه های خود را نمی بینید. یکی از مشکلاتی که ما با انتخاب ها داریم ندیدن آنهاست. ما به طور خودکار از ناراحتی دور می شویم، معمولاً به روش هایی که در دراز مدت مفید یا سالم نیستند. برای کاهش ناراحتی خود، حواس خود را پرت می کنیم، از انجام کارها خودداری می کنیم، با افکار منفی خود مبارزه می کنیم، سعی می کنیم احساسات خود را کنترل کنیم و از موادی مانند غذا، الکل، مواد مخدر ویا دارو استفاده می کنیم تا احساس بهتری داشته باشیم یا حداقل بدتر نشویم. ما اغلب متوجه نمی‌شویم که انتخاب احتمالی دیگری داریم، انتخابی غیر از دور شدن از ناراحتی. ما می توانیم افکار و احساسات خود را بپذیریم. انجام این کار مستلزم تمایل به ناراحتی است تا بتوانیم آن را بپذیریم و راه حل مناسبی برایش پیدا کنیم. اگر چند ساعت گرسنه باشید، هنگام ورزش خسته شوید یا هنگام نوشتن بی انگیزه بشوید، بدترین اتفاق چیست؟ شما بیشتر از حالات لحظه ای خود هستید.

شما فاقد مسئولیت پذیری هستید. افرادی که به تعهدات خود عمل می کنند، تعهدات و برنامه های خود را علنی می کنند. بیشتر از آن، آنها افراد را به زندگی خود دعوت می کنند تا در روند تغییر کمک کنند. آنها به طور واقعی در جامعه ای از افراد حامی زندگی می کنند. یکی از بهترین کارهایی که می توانید انجام دهید این است که به افرادی بپیوندید که در همان مسیر شما سفر می کنند.

چه طور باید شروع کرد

اگر حاضرید از دادن قول هایی که به خود می دهید و نمی توانید عمل کنید دست بردارید، اینجا جایی برای شروع است. مایل به تعهد و شکستن تعهد باشید و سپس دوباره شروع کنید.

هیچ منطقی وجود ندارد که بگوید فقط به دلیل اینکه چندین بار متوالی تعهد خود را شکستید، ناامید هستید. شما هرگز ناامید نیستید. داستان «من ناامید هستم» تنها یکی از روایت‌هایی است که ذهن شما دوست دارد در هنگام تلاش از آن استفاده کند. شما با گذشته تان تعریف نمی شوید، بلکه با مسیری که در حال حرکت هستید تعریف می شوید.

مبارزه برای رشد نیاز به شفقت زیادی به خود دارد. ما به خودمان سخت می‌گیریم، خود را به خاطر نداشتن انگیزه و هدف سرزنش می‌کنیم و وقتی می‌خواهیم کاری جدید انجام دهیم، توانایی ها خود را دست کم می گیریم. نفس عمیقی بکشید، با مهربانی و با شفقت به اهداف و توانایی های خود نگاه کنید و دوباره شروع کنید.

محمد امین مختاریان

مطالب مرتبط:

6 نشانه طرحواره بی اعتمادی و سوءاستفاده

5 نکته برای افزایش اعتماد به نفس

3 کاری که امروز می توانید انجام دهید تا معنای بیشتری به زندگی خود بیافزایید